سرویس سلامت - آلرژی به پروتئین گاوی و آیا نوزادان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز و آلرژی به پروتئین گاوی به یک بیماری دچارند؟ و تفاوت‌های آلرژی و عدم تحمل لاکتوز ...

به گزارش سرویس سلامت جیرجیرک به نقل از نیک صالحی - شناخت تفاوت های بین آلرژی به پروتئین گاوی و عدم تحمل لاکتوز در نوزادان برای بسیاری از والدین اهمیت ویژه ای دارد. این دو مشکل علائم مشابهی دارند، اما منشا و عوارض آن ها کاملا متفاوت است. آلرژی به پروتئین گاوی یک واکنش سیستم ایمنی بدن است که معمولاً شامل علائمی چون کهیر، مشکلات تنفسی یا ناراحتی های گوارشی می شود. عدم تحمل لاکتوز، از طرف دیگر، به دلیل ناتوانی بدن در هضم لاکتوز – قند موجود در شیر – بروز کرده و بیشتر با علائمی نظیر نفخ و اسهال همراه است. بررسی این تفاوت ها می تواند به درک بهتر این مشکلات و مدیریت موثرتر آن ها کمک کند. در ادامه به توضیحات بیشتری خواهیم پرداخت.

تعریف آلرژی به پروتئین گاوی

آلرژی به پروتئین گاوی (Cow’s Milk Protein Allergy – CMPA) یک نوع واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به پروتئین های موجود در شیر گاو است. این مشکل بیشتر در کودکان و نوزادان شایع است، اما ممکن است در برخی از بزرگسالان نیز مشاهده شود.

علائم آلرژی به پروتئین گاوی

علائم حساسیت به پروتئین گاوی بسته به نوع واکنش و سن افراد متفاوت است. این نشانه ها ممکن است به صورت فوری و یا چندین ساعت پس از مصرف شیر گاو یا محصولات حاوی پروتئین گاوی بروز کنند. برخی از علائم معمول عبارت اند از:

• علائم پوستی:
  • بروز بثورات پوستی مانند کهیر یا اگزما
  • متورم شدن لب ها و نواحی اطراف چشم ها
  • خارش شدید پوست
• علائم گوارشی:
  • اسهال یا یبوست
  • استفراغ و حالت تهوع
  • وجود رگه های خون در مدفوع
• علائم تنفسی:
  • خس خس سینه یا سرفه مزمن
  • آبریزش و گرفتگی بینی
• مشکلات خاص نوزادان:
  • بی قراری و گریه مداوم (ناشی از کولیک شیرخوارگی)
  • عدم وزن گیری مناسب در نوزادان

روند تشخیص و آزمایشات لازم

برای تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در کودکان و نوزادان، پزشک ابتدا علائم و زمان ظهور آن ها را بررسی می کند. سپس ارتباط بین مصرف محصولات لبنی و واکنش های آلرژیک را ارزیابی می کند. در برخی موارد، از آزمایش های تخصصی در فرایند تشخیص کمک گرفته شود. در ادامه، آزمایش های رایج مرتبط با آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان آورده شده اند.

1. آزمایش خون: شاخص هایی مانند افزایش آنتی بادی های ایمنی از جمله IgE به تشخیص دقیق کمک می کند.
2. تست پوستی (Skin Prick Test): مقداری از پروتئین های شیر بر روی پوست نوزاد قرار داده می شود و واکنش آن بررسی می گردد.
3. آزمایش حذف غذایی: حذف کامل شیر گاو و فرآورده های آن از رژیم غذایی و بررسی واکنش بدن پس از مصرف مجدد.
4. آزمایش مدفوع: گاهی وجود خون یا پروتئین های خاصی در مدفوع نشان دهنده آلرژی به پروتئین گاوی است.

تشخیص درست آلرژی به پروتئین گاوی اهمیت زیادی دارد و می تواند از مشکلات جدی گوارشی و تنفسی پیشگیری کند.

عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز اختلالی گوارشی است که به دلیل ناتوانی بدن در هضم قند طبیعی شیر (لاکتوز) رخ می دهد. این مشکل به واسطه کمبود یا عدم وجود آنزیم لاکتاز ایجاد می شود، آنزیمی که وظیفه تجزیه لاکتوز به مواد ساده تر را برای جذب در روده ها بر عهده دارد. این مشکل در بزرگسالان بیشتر از کودکان دیده می شود و با مصرف محصولات لبنی تشدید می شود.

علائم عدم تحمل لاکتوز

علائم عدم تحمل لاکتوز معمولا در مدت کوتاهی پس از مصرف فرآورده های لبنی ظاهر می شوند. شدت این علائم به مقدار لاکتوز مصرف شده و توانایی دستگاه گوارش بدن بستگی دارد. علائم شایع عدم تحمل لاکتوز شامل موارد زیر است:

• نفخ و باد شکم: حس ناخوشایندی که به دلیل جمع شدن گاز در معده ایجاد می شود.
• درد های شکمی: که معمولا به شکل انقباض های شدید در ناحیه شکم حس می شود.
• اسهال: مشکلی که معمولا چند ساعت پس از مصرف محصولات لبنی ظاهر می شود.
• حالت تهوع: معمولا با استفراغ همراه است.
• صدا های غیر طبیعی معده: این صدا ها به دلیل فعالیت زیاد روده ایجاد می شوند.

این علائم به دلیل تجمع لاکتوز هضم نشده در معده و روده ایجاد می شود که باعث افزایش تولید گاز و تجمع آب می شود.

روش های تشخیص

تشخیص عدم تحمل لاکتوز، نیازمند معاینه دقیق پزشکی است تا مشکلات دیگر که علائم مشابهی دارند کنار گذاشته شوند. روش های مختلف تشخیصی شامل موارد زیر است:

1. بررسی سوابق پزشکی: پزشک وضعیت فرد را از نظر عادات غذایی، شدت و مدت علائم بررسی می کند.
2. تست تحمل لاکتوز: فرد مقداری نوشیدنی حاوی لاکتوز مصرف می کند و سپس سطح گلوکز خون وی بررسی می شود. اگر تغییر محسوسی دیده نشد، احتمال دارد که فرد عدم تحمل لاکتوز داشته باشد.
3. تست هیدروژن تنفسی: بعد از مصرف لاکتوز، مقدار هیدروژن بازدم اندازه گیری می شود. افزایش هیدروژن نشان دهنده تخمیر لاکتوز هضم نشده است.
4. آزمایش مدفوع: اندازه گیری و تشخیص اسیدهای چرب خاص در مدفوع ابزار مفیدی برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز، به ویژه در کودکان و نوزادان است.
5. تست آلرژی: در این تست فرد باید لبنیات را برای چند هفته از رژیم غذایی خود حذف کرده و سپس مجددا بازگرداند تا تغییرات علائم مشاهده شود.

این راهکار ها به پزشکان کمک می کند تا عدم تحمل لاکتوز را تشخیص داده و راهکار های درمانی مناسب را ارائه کنند.

تفاوت های کلیدی بین آلرژی به پروتئین گاوی و عدم تحمل لاکتوز

برای فهم بهتر تفاوت های آلرژی به پروتئین گاوی و عدم تحمل لاکتوز به سراغ دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال رفتیم و نظر ایشان را جویا شدیم. از نظر دکتر محامدی اگر چه ممکن است این دو وضعیت در ظاهر علائم مشابهی داشته باشند اما از نظر بیولوژیکی کاملا از هم متفاوتند. در ادامه توجه شما را به چکیده ای از صحبت های ایشان جلب می کنیم.

مکانیسم های بیولوژیکی

• فعال شدن سیستم ایمنی در آلرژی به پروتئین گاوی: آلرژی به پروتئین شیر گاو زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به یکی از پروتئین های موجود در شیر واکنش غیر طبیعی نشان می دهد. در این شرایط، سیستم ایمنی این پروتئین را به اشتباه به عنوان تهدید شناسایی کرده و آنتی بادی های IgE تولید می کند. این روند باعث آزاد شدن مواد شیمیایی مانند هیستامین می شود. پس از آزاد شدن این مواد، علائم آلرژیک مانند کهیر، خارش یا تورم پدیدار می گردند.
• نبودن آنزیم لاکتاز در عدم تحمل لاکتوز: عدم تحمل لاکتوز یک مشکل ایمنی نیست. این مشکل به دلیل کمبود یا نبود آنزیم لاکتاز ایجاد می شود. این آنزیم برای تجزیه و هضم لاکتوز (قند طبیعی موجود در شیر) ضروری است. در نبود لاکتاز، لاکتوز در روده کوچک باقی می ماند و باکتری های روده آن را تخمیر می کنند. در نتیجه این فرآیند علائمی مثل نفخ و افزایش گاز ایجاد می شود.

گروه های سنی و روند بروز

• آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان و کودکان خردسال شایع تر است: این آلرژی معمولا در سنین زیر یک سال دیده می شود، زیرا دستگاه ایمنی نوزادان هنوز به صورت کامل تکامل نیافته است و احتمال واکنش های شدید به پروتئین گاوی وجود دارد. با گذشت زمان، بسیاری از کودکان این آلرژی را پشت سر می گذارند و سیستم ایمنی آن ها دیگر به این پروتئین واکنش نشان نمی دهد.
• عدم تحمل لاکتوز در افراد بالغ بیشتر دیده می شود: این وضعیت اغلب در سنین بزرگسالی بروز پیدا می کند و به مرور زمان فعالیت آنزیم لاکتاز در بدن کاهش می یابد. هرچند نادر است، اما برخی از نوزادان نیز دچار عدم تحمل لاکتوز موقتی یا ارثی می شوند.

چگونه از آلرژی به پروتئین گاوی و عدم تحمل لاکتوز پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری و کنترل آلرژی به پروتئین گاوی و عدم تحمل لاکتوز، رعایت یک رژیم غذایی مناسب اهمیت زیادی دارد. تغییر در عادات روزمره و دقت در انتخاب مواد غذایی می تواند علائم را کاهش دهد و زندگی باکیفیت تری را فراهم کند.

توصیه های غذایی برای افراد بیماران به هر دو مشکل

یکی از مهم ترین راه ها برای کنترل این مشکلات، داشتن یک برنامه غذایی مناسب است. اگر به خوراکی هایی که مصرف می کنید توجه داشته باشید، می توانید شدت علائم را کاهش دهید و از وقوع مکرر آن جلوگیری کنید. در ادامه چند توصیه غذایی برای کمک به بهبود این دو وضعیت آورده شده است:

جایگزین کردن لبنیات گاوی:

• برای مبتلایان به آلرژی به پروتئین گاوی، جایگزین هایی مثل شیر بادام، شیر سویا یا شیر جو دوسر پیشنهاد می شود.
• کسانی که عدم تحمل لاکتوز دارند، می توانند از محصولات لبنی بدون لاکتوز یا ماست های پروبیوتیک بهره ببرند.

حذف منابع غذایی مشکل زا:

• در صورت آلرژی به مواد غذایی مشخص، به برچسب های محصولات غذایی دقت کنید و از محصولات دارای پروتئین گاوی، لاکتوز یا مواد مشابه اجتناب کنید.

تمرکز بر مواد مغذی جایگزین:

• مصرف منابع کلسیم مثل سبزیجات برگ سبز (اسفناج و کلم کیل)، لوبیا و دانه چیا برای تأمین نیازهای ضروری روزانه بسیار مفید است.
• مصرف مکمل های ویتامین دی زیر نظر پزشک برای جبران کمبود های ناشی از حذف لبنیات کمک کننده است.

مواد طبیعی و غیر فرآوری شده:

• خوردن غذاهای طبیعی مثل میوه ها، سبزیجات تازه، گوشت های بدون مواد افزودنی و غلات کامل می تواند از مشکلات بیشتر پیشگیری کند.

کلام آخر

آلرژی به پروتئین گاوی و عدم تحمل لاکتوز از نظر علت، نشانه ها و روش های کنترل متفاوت هستند. آلرژی به پروتئین گاوی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به این پروتئین واکنش نشان دهد، اما عدم تحمل لاکتوز به دلیل مشکلات در هضم لاکتوز ایجاد می شود. برای مدیریت این شرایط، تشخیص دقیق و مشاوره با پزشک اطفال یا متخصص تغذیه ضروری است. استفاده از جایگزین های لبنی و منابع کلسیم مناسب در رژیم غذایی می تواند به کاهش علائم و بهبود زندگی کمک کند.